Przez 40 lat funkcjonowała w Wyszkowie znana w kraju i za granicą fabryka mebli. Jej powstanie w naszym mieście w latach 60. XX wieku miało związek z powojennym wzrostem urodzin w Polsce i bliską odległością od stolicy. Młodzi Polacy urządzali mieszkania, a do tego potrzebne były meble. Szczególnie duży niedobór mebli był na rynku warszawskim.
Zdj.: Wyszkowska Fabryka Mebli i Urządzeń Wnętrz, Wyszków nad Bugiem, ul. Stolarska 2. Brama główna, 1964 r.
Zarządzeniem z 25 czerwca 1958 roku Minister Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego powołał z dniem 1 lipca 1958 roku przedsiębiorstwo państwowe Wyszkowska Fabryka Mebli i Urządzeń Wnętrz - w budowie. Wpływ na zlokalizowanie fabryki w Wyszkowie miała nieduża odległość od stolicy, dobra komunikacja drogowa i kolejowa, nadwyżka siły roboczej w mieście i okolicy. Celem była też aktywizacja Wyszkowa i bezpośrednie dostawy mebli na rynek warszawski.
Nowo powstałe przedsiębiorstwo miało zorganizować budowę, prowadzić nadzór jako inwestor bezpośredni, zorganizować zakup maszyn i urządzeń, uruchomić fabrykę. Projektantami fabryki byli architekci: Andrzej Dzierżawski, Zbigniew Pawelski i Maciej Siennicki oraz konstruktorzy Wacław Zalewski (jemu m.in. zawdzięczamy kształt katowickiego Spodka czy hali Torwar w Warszawie) oraz Aleksander Włodarz. Generalnym wykonawcą było Warszawskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Przemysłowego „Kablobeton”. Fabryka zlokalizowana przy ul. I Armii Wojska Polskiego 173 (obecnie ul. Świętojańska) obejmowała teren 9,2 ha, składała się z dwóch obiektów produkcyjnych: hali produkcji mebli o kubaturze 72.000 m sześć. oraz hali produkcji płyt wiórowych i laminowania o kubaturze 18.000 m sześć. Budowę rozpoczęto w 1959 roku. Termin zakończenia prac ustalono na 30 czerwca 1963 roku, ale działalność produkcyjna rozpoczęła się już 1 sierpnia 1962 roku, 11 miesięcy przed terminem. W pierwszych miesiącach zakład zatrudniał 300 osób. Oficjalnie zakład został otwarty w lipcu 1963 roku. Produkowano tu: szafki kredensowe, sekretarzyki, gabloty, szafy jedno- i dwudrzwiowe, krzesła, meblościanki, meble tapicerowane, a także płyty wiórowe używane do produkcji mebli. Wraz z fabryką w Wyszkowie powstały Technikum Drzewne i Zasadnicza Szkoła Zawodowa o tym samym profilu.
Zdj.: Budowa Wyszkowskiej Fabryki Mebli
Pierwszym budowniczym i dyrektorem był Marian Pluciński. Znakomity, wspaniały człowiek. Był dyrektorem departamentu w naszym ministerstwie i zrezygnował z tej funkcji, by wybudować fabrykę i jej dyrektorować. Kto tak robi? Trzeba być naprawdę szaleńcem, a on był zakochany w meblach. Pierwsze wyprodukowane w Wyszkowie są jego projektu. On zrezygnował w 1968 roku z powodu konfliktu z dyrektorem Zjednoczenia Przemysłu Meblarskiego (było w Poznaniu). Był w ciągłej wojnie ze zjednoczeniem, zresztą uzasadnionej – wspominał Adam Świderski, dyrektor wyszkowskiej fabryki mebli w latach 1970-1988. – Warto wspomnieć, że pierwsze reklamy, które ukazały się na naszych żółtych meblowozach, były autorstwa dyrektora Plucińskiego. MEBLE/WYSZKÓW to była pierwsza reklama w Polsce – nikt wtedy nie myślał o marketingu, reklamach. Niezależnie od tego nasz wyrób był bardzo dobry, bardzo tani i nadawał się do ówczesnych małych mieszkanek.
Zdj.: Hala płyt, 1964.
Młoda fabryka w krótkim czasie potrafiła wyrobić sobie dobrą markę na rynku krajowym, nie miała problemów ze zbytem.
We wrześniu 1962 roku rozpoczęto pierwsze prace przy budowie Montowni Mebli – warszawskiego oddziału WFMiW przy ul. Odrowąża. Uruchomiono ją w 1967 r.; oddziałem WFMiUW była do końca 1969 r.
Elementy mebli, które przechodzą w Wyszkowie obróbkę wstępną i zasadniczą, przewozi się następnie do stolicy, gdzie są lakierowane i montowane. W ten sposób fabryka robi duże oszczędności na transporcie. Bo przykładowo do przewiezienia gotowych 100 szaf potrzeba 10 wagonów kolejowych, to te same szafy w stanie rozłożonym można przetransportować w jednym wagonie – czytamy w „Trybunie Mazowieckiej” z 1967 roku. – Meble zmontowane w Warszawie są w zasadzie przeznaczone dla stolicy.
Wyszkowska fabryka rozbudowywała się i modernizowała, rosły produkcja i zatrudnienie. W latach 1968-1970 wybudowano halę produkcyjno-magazynową i magazyn materiałów łatwopalnych. W następnych latach zmodernizowano obiekty oddane do użytku 10 lat wcześniej.
Zdj.: Przykład urządzenia pokoju zestawem mebli z fabryki w Wyszkowie. Młody Technik 1/1980 str. 25
Zdj.: Przykład zabudowy ściany pojemnikami systemu „WARIANTY 100” i meblami uzupełniającymi.
W 1974 roku zapadła decyzja o wybudowaniu w Wyszkowie i Ostrowi Maz. dwóch nowych fabryk mebli; 1 lipca powołano przedsiębiorstwo Fabryka Mebli w budowie – Wyszków II. Jej zadaniem była budowa i oddanie do eksploatacji zakładu mebli skrzyniowych w Ostrowi Maz. i zakładu mebli kuchennych w Wyszkowie. W styczniu 1976 roku połączono Wyszkowską Fabrykę Mebli i Urządzeń Wnętrz oraz Fabrykę Mebli w budowie – Wyszków II w jedno przedsiębiorstwo o nazwie Wyszkowskie Fabryki Mebli, zatrudniające 3.300 pracowników.
Fabryka się rozwijała, ale też przyczyniała się do rozwoju miasta. Dzięki niej np. wybudowano kanalizację, powstało kilka wielorodzinnych budynków. Fabryka łożyła na klub Sportowy „Bug”, orkiestrę dętą.
W końcu lat 80., po 10 latach od oddania nowej fabryki, zarządzający zaciągnęli kredyt, aby m.in. kupić nowe maszyny. Niestety, w momencie spłaty trafili na potworną inflację. To zadłużenie, zła polityka cenowa i nieuzasadnione podwyżki płac doprowadziły do upadku fabryki.
6 lipca 1994 roku sąd ogłosił upadłość wyszkowskiej fabryki mebli – według niego fabryka stała się niewypłacalna i trwale zaprzestała płacenia długów. W chwili ogłoszenia upadłości jej zobowiązania wynosiły ok. 395 mld zł. Na ogłoszone przez syndyka masy upadłościowej fabryki zaproszenie do kupna zakładu zgłosili się spółka FAMA (od jesieni 1994 roku dzierżawiła część fabryki) i Maciej Formanowicz, prezes zarządu Fabryk Mebli „Forte” (były pracownik wyszkowskiej fabryki). Syndyk uznał, że oferta FAMY była korzystniejsza.
14 czerwca 2002 roku sąd gospodarczy w Ostrołęce ogłosił upadłość Wyszkowskiej Fabryki Mebli „Fama” sp. z o.o. (zdaniem sądu prezesi świadomie doprowadzili do jej upadku), tym samym fabryka mebli została zlikwidowana.
Elżbieta Szczuka
Broszura informacyjna Wyszkowskiej Fabryki Mebli i Urządzeń Wnętrz:
